Een rechter kan in een uitspraak aan één van partijen een dwangsom opleggen. Dit is de betaling van een geldsom voor het geval dat niet aan de hoofdveroordeling wordt voldaan. Beide partijen dienen op een aantal regelingen met betrekking tot de dwangsom bedacht te zijn om zodoende hun recht en belang zo goed mogelijk te waarborgen. Met name de korte verjaringstermijn moet men niet uit het oog verliezen.
Het doel van een dwangsom is om een partij die is veroordeeld iets te doen of na te laten, er toe te bewegen de veroordeling daadwerkelijk na te komen. Een dwangsom kan niet worden opgelegd als een partij is veroordeeld tot betaling van een geldsom.
De rechter kan bepalen dat een dwangsom op een bepaald moment verschuldigd wordt. Men noemt dit het verbeurd worden van de dwangsom. Echter het verbeurd worden van een dwangsom kan altijd pas nadat de uitspraak waarin de dwangsom is vastgesteld, aan de veroordeelde partij is betekend. Het wetboek bepaalt daarnaast een korte verjaringstermijn voor dwangsommen die zijn verbeurd. De verjaringstermijn is slechts zes maanden nadat de dwangsommen zijn verbeurd.
In een uitspraak van de Hoge Raad van 29 juni 2012 (LJN: BW1260) was sprake van een veel voorkomende situatie met betrekking tot dwangsommen. Wat was het geval? In een procedure had de Voorzieningenrechter een partij veroordeeld om bepaalde leveringen te hervatten. Aan deze veroordeling was een dwangsom verbonden van maximaal € 250.000,-. Het vonnis is direct aan de veroordeelde betekend waarbij aanspraak is gemaakt op de dwangsommen als niet zou worden nagekomen. De veroordeelde is niet nagekomen en heeft hoger beroep ingesteld. Het Hof heeft vervolgens de uitspraak van de Voorzieningenrechter bekrachtigd. Daarna maakte de eiser aanspraak op de verbeurde dwangsommen tot het maximale bedrag. Dit was meer dan zes maanden nadat het vonnis van de Voorzieningenrechter was betekend aan de veroordeelde. Omdat de veroordeelde de dwangsommen niet wilde betalen, is ook daarover een procedure gestart. In die procedure heeft de veroordeelde een beroep gedaan op verjaring van de verbeurde dwangsommen. De schuldeiser die de dwangsommen wilde innen nam het standpunt in dat doordat het hoger beroep was ingesteld tegen de uitspraak waarin de dwangsom was opgelegd, de verjaringstermijn pas was gaan lopen na de uitspraak van het Hof in die zaak. Volgens de schuldeiser was de verjaringstermijn daarom nog niet verlopen.
De Hoge Raad overweegt in deze zaak dat het instellen van een rechtsmiddel (hoger beroep of cassatie) niet meebrengt dat de verjaringstermijn niet is gaan lopen. Oftewel, ook als één van partijen hoger beroep of cassatie instelt, loopt de korte verjaringstermijn van zes maanden door. De Hoge Raad verwijst in de uitspraak naar de ratio van de korte verjaringstermijn voor verbeurde dwangsommen. Die ratio brengt mee dat het niet de bedoeling is dat dwangsommen onevenredig in hoogte kunnen oplopen door het stilzitten van de schuldeiser. Daarnaast staat een korte verjaringstermijn het beste in verhouding tot het doel van een opgelegde dwangsom, namelijk de prikkel tot nakoming. Nadat een schuldeiser van mening is dat er dwangsommen zijn verbeurd, moet dit snel aan de schuldenaar duidelijk worden gemaakt.
Een schuldeiser kan voorkomen dat verbeurde dwangsommen verjaren. Daarvoor dient de schuldeiser de vordering tijdig voor het verstrijken van de verjaringstermijn van zes maanden te stuiten. In de hiervoor genoemde uitspraak was het noemen van de verbeurde dwangsommen in de processtukken in hoger beroep geen correcte stuitingshandeling, aldus de Hoge Raad. Daarvoor dient een schriftelijke aanmaning of mededeling te worden verstuurd, waarin de schuldeiser zich ondubbelzinnig zijn recht op betaling van de verbeurde dwangsommen voorbehoudt. Schuldenaren dienen uiteraard de korte verjaringstermijn van dwangsommen ook goed in de gaten te houden. Dit levert hen mogelijk een uitweg voor de betaling van hoge dwangsommen die soms boven het hoofd hangen.
Bent u schuldeiser of schuldenaar van opgelegde dwangsommen? Wacht niet te lang en neem contact met ons kantoor op. Wij kunnen er voor zorgen dat uw rechten en belangen zo goed mogelijk worden behartigd!